[GIẢI ĐÁP] CHI TIẾT VỀ TỤC MỞ CỬA MẢ CHO NGƯỜI CHẾT

Tục mở cửa mả (lễ tam chiêu) được biết đến là một trong những phong tục đã tồn tại rất lâu đời ở Việt Nam. Đây là phong tục thường diễn ra sau khi người chết chôn cất được 3 ngày với tâm linh là mong muốn người đã chết về nhà ăn cơm. Trong nội dung bài viết dưới đây, Cphaco sẽ giải đáp chi tiết giúp bạn về phong tục lễ tam chiêu có ý nghĩa gì và nghi thức cúng như nào.

 1. Tục mở cửa mả là gì?

Mở cửa mả hay còn được gọi là khai mộ. Đây là một phong tục được du nhập trừ Trung Quốc, sau đó nó đã nhanh chóng trở thành phong tục không thể bỏ qua trong văn hóa của người Việt.

Tục mở cửa mả được tiến hành sau khi chôn cất người đã khuất được 3 ngày. Người xưa quan niệm rằng, người thân sau khi đã nằm dưới đất sâu 3 ngày thì phải mở cửa mã để cho vong hồn người chết ra khỏi mộ và siêu thăng về nơi tịnh độ.

2. Đạo Phật quan niệm thế nào về tục mở cửa mả?

Theo quan niệm của đạo Phật thì không có lễ mở cửa mộ mà chỉ có buổi lễ an vị mộ. Bởi Phật giáo cho rằng vong hồn của người chết đã được rước về nhà trong ngày tang lễ chứ không còn ở dưới mộ nữa. Do đó, lễ tam chiêu không phải được thực hiện với ý nghĩa là mở cửa mả để cho linh hồn người chết có thể thoát ra. Thông thường, trong ngày diễn ra tang lễ, gia đình phải lo nhiều việc, lại cộng thêm với việc đau buồn vì mất đi người thân. Chính vì vậy mà mọi việc như chôn cất, đắp mộ đều được thực hiện bởi những người ngoài.

Bởi vậy trong những trường hợp này gia đình tang quyến thường thuê đơn vị cung cấp dịch vụ tang lễ trọn gói để giúp mình một phần công tác chuẩn bị, để đỡ bị phức tạp.

Sau khi tiến hành chôn cất được 3 ngày thì con cháu sẽ quay trở lại mộ để thăm viếng, đắp lại mộ, dọn dẹp xung quanh và thắp hương mới cho người đã khuất. Đồng thời, gia đình cũng sẽ làm lễ cúng để tỏ lòng nhớ thương đến người thân đã mất. Lễ cúng tam chiêu chỉ cần chuẩn bị đơn giản với hoa quả, xôi chè. Sau đó, người trong nhà tự cúng thành tâm là được không nhất thiết phải mời thầy cúng.

3. Nho Giáo quan niệm thế nào về tục mở cửa mả?

Trong quan niệm của Nho giáo, tục mở cửa mả cũng không phải là để cho vong hồn được đi ra và siêu thoát. Buổi lễ này chỉ mang ý nghĩa là để con cháu bày tỏ lòng thương tiếc đối với người đã nằm xuống.

Khi làm lễ sau 3 ngày tang lễ, mọi người trong gia đình sẽ đem theo một con gà kêu chiếp chiếp, một cây mía lau, 5 cây thẻ bùa, 1 cây tháng năm tấc và 3 ống trúc cùng 5 loại ngũ cốc. Ý nghĩa của từng vật này như sau:

• Con gà kêu chiếp chiếp là để tượng trưng cho những người con bị mất cha, mất mẹ giống như những chú gà bị lạc mẹ nên bơ vơ và khóc than ầm ĩ.
• Cây mía lau là hình ảnh của mẹ cha đau yếu, gầy gò vì vất vả nuôi con khôn lớn.
• Cây tháng năm tấc và 3 ống trúc là biểu tượng cho Tam Cang, Ngũ Thường, có ý nghĩa là người chết đã làm bổn phận khi còn sống.
• 5 cây thẻ bùa được dùng để trấn yểm những vong hồn và ma quỷ để họ không quấy phá phần mộ của người đã khuất.
• 5 loại ngũ cốc khác nhau có ý nghĩa là khi sống con người nhờ vào chúng thì đến khi chết cũng sẽ có chúng ở bên cạnh.

4. Lễ cúng mở cửa mả có ý nghĩa quan trọng thế nào?

Trong quan niệm của dân gian, lễ cúng mở cửa mả có ý nghĩa vô cùng quan trọng về mặt tâm linh.

• Cây thang có ý nghĩa là để cho người chết có thể leo ra khỏi huyệt mộ và siêu thoát đến nơi bình an.
• Năm loại ngũ cốc và gạo muối, nước là để cho người chết có thể ăn cho no bụng.
• Cây mía lau là biểu tượng cho chữ cù lao, thể hiện sự đạo hiếu của con cháu trước công lao nuôi dưỡng vất vả, tần tảo của cha mẹ.
• Con gà con là hình ảnh tượng trưng cho những người con bị mất mẹ trở nên bơ vơ. Khi tiếng gà cất lên sẽ khiến cho vong hồn của người chết sẽ thoát khỏi mê muội và biết rằng mình đã chết.

5. Nghi thức cúng tục mở cửa mả bao gồm những gì?

5.1. Cần chuẩn bị những vật phẩm cúng nào?

Trong quan niệm của người Việt ta, nghi lễ cúng mở cửa mả rất quan trọng. Do đó, trước khi tiến hành cúng, gia đình cần chuẩn bị tươm tất một số vật phẩm sau đây:
– Chuẩn bị một chiếc thang được làm bằng bẹ chuối. Nếu người mất là nam thì thang có 7 bậc. Nếu người mất là nữ thì thang có 9 bậc.
– 1 cây mía lau còn để cả ngọn
– Vàng mã
– 2 bình hoa và 2 đĩa hoa quả để cúng đất đai và cúng vong.
– 3 ống trúc dài khoảng 4 tấc và được vót nhọn một đầu. Trong đó, 1 ống dùng để đựng muối, 1 ống dùng để đựng gạo và 1 ống còn lại dùng để đựng nước.
– 4 cây đèn cầy.
– 5 loại đậu, mỗi loại 20g.
– 5 thẻ tre dài 4 tấc đã được vót nhọn một đầu để làm bài vị cúng ngũ phương ngũ thổ tôn thần.
– 6 chén chè
– 2 đĩa xôi
– 1 bộ tam sên gồm trứng, thịt và tôm.
– 7 cái chung, 1 bình trà, 1 xị rượu.
– 18 con chim để phóng sinh.

5.2. Sắp lễ cúng cho tục mở cửa mả như thế nào?

– Trước tiên, cắm 3 ống trúc có chứa gạo, muối, nước dưới chân mộ, dựa thang vào đằng sau 3 ống trúc, phía trên để bài vị.
– Dọn 2 mâm lễ cúng có đầy đủ xôi, chè, trái cây, trà, rượu và giấy vàng mã. 1 mâm đặt trước mộ để cúng vong và 1 mâm đặt ở nơi sạch sẽ gần đó để cúng Thần.
– Cắm 5 thẻ tre đã dán bài vị ngũ phương ngũ thổ tôn thần ở 4 góc và giữa mộ.
– Sau cùng, thắp nhang trước mộ, mâm cúng và các bài vị tôn thần, các mộ xung quanh.

5.3. Cách cúng tục mở cửa mả

• Trước tiên, cần thắp nhang khấn chư vị tôn thần dẫn dắt linh hồn người đã chết về để nghe kinh và chứng kiến lễ khai mộ.
• Sau đó, thấy tụng kinh thỉnh chư vị thần và triệu linh để làm phép sái tịnh.
  Trong khi thầy làm lễ, các thành viên trong gia đình chia nhau mỗi người cầm một ít đậu, người cầm mía, người cầm lồng chim để đi theo thầy cúng. Vừa đi vừa niệm phật và rải đều đậu. Khi đi quanh mộ đủ 3 vòng thì trở lại vị trí cũ, phóng sinh chim, hóa tiền vàng và laỵ tạ tôn thần.
• Cuối cùng dẫn vong về nhà để cúng an linh.

Trên đây là một số thông tin về tục mở cửa mả của người Việt. Hy vọng qua nội dung bài viết Hoa viên Bình Dương vừa chia sẻ, bạn sẽ hiểu rõ hơn về một trong những phong tục đã tồn tại rất lâu đời ở nước ta – tục mở cửa mả.